Bitkiler ve Hammaddeler

  • Tarih |

arihte insanların temizlik için sekiz çeşit bitkiden yararlandıkları tablet fragmanlarından anlaşılmaktadır.
Bu bitkiler şunlardır. Söz konusu bitkilerden ilk üçü; kökü temizlik aracı olan çöven otu / helvacı otu, ha?uuai adını verdikleri muhtemelen üzerlik otu olan alkalik bir bitki ve sabun otudur . Sabun otunun yakılıp küllerinin kullanılması kayda değer bir ayrıntıdır. Yirmi kadar çeşidi bulunan çöven bitkisinin, büyük ve kalın, dışı hafif kırmızımtırak köklerinin dövülmesinden elde edilen "çöven" temizlikte halen de kullanılmaktadır. Her üç bitki de suyu, sabun katılmış gibi köpürtür, kir ve leke temizleyici özellikleri vardır. Kişisel temizlikte, giysilerin temizlenmesinde ve mekan temizliğinde kullanılmışlardır. Temizliği sağlamak amacı kullanılan dördüncü bitki ise, sedef otu "?E+NAG"dır . Yıkanırken veya herhangi bir şeyi yıkarken temizlik malzemesi olarak kullanılmıştır. Prof. Dr. Hayri Ertem’in transkripsiyonunu yaptığı (GI? ?[EM]?E? (KUB XXXVII ) Ú?I-IN-BU-RA[TÚ] numaralı metinde bu bitkinin bir kısmının ilaç olarak da kullanıldığından söz edilmektedir. Beşinci temizlik maddesi ise, Hititçesi [GI??INIG (=GI?BÌNU=GI?paini-) Ilgın ağacıdır. Bu ağacın sözünün geçtiği metinlerin hepsi ritüel metinleri olup, Hayri Ertem’in transkripsiyonunu yaptığı KUB IX 22Vs.II numaralı metinde doğum yapan bir kadının ağzının temizlendiği anlatılmaktadır. Altıncı temizlik malzemesi olarak, Hititçesi alanza(n) olan defne ağacının gövdesinden ve yapraklarından yararlanmaktaydılar. Defne ağacının manevi temizliği- arınmayı gerçekleştirdiğine inanıyorlardı. Sedir ağacı temizlikte kullanılan bitkilerin yedincisi olup Hititçesi ERIN’dır. Su ile yıkanıp temizlenen kişi, sedir ağacından yapılan kapı altından da geçirilerek arınma işlemi tamamlanmaktaydı. "GI?ERIN" isimli fragmanda kraliçe Puduhepa’nın Arinna kentinin güneş tanrıçasına ettiği duada da sedir ağacının bu fonksiyonundan söz edilmektedir.

Sedat Alp’ın "Hititlerde Dinsel Törenlerinde Kullanılan Temizlik Maddesi Tuhhu?ar Üzerine Bir İnceleme" isimli çalışmasının konu olan Tuhhu(ua)i- adlı sekizinci temizlik maddesinin, çam kozalağı reçinesi olduğu ve hijyenden öte manevi arınma için kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bu metinde kızgın çam kozalağının ocaktan alındığını ve suya atıldığını ve bunun sonucunda "t" adı verilen özel bir kokunun ortaya çıktığını anlatılmaktadır. Çam kozalağı reçine içerdiği için"t" hoş bir kokudur.